Tranh sơn mài và tranh sơn dầu – Những tuyệt tác vang danh

Tranh sơn mài và tranh sơn dầu đóng một vai trò quan trọng trong dòng chảy lịch sử thế giới cũng như sự phát triển của hội họa toàn cầu. Từ xa xưa, các tác phẩm hội họa được xem là công cụ lưu trữ những khoảnh khắc thường ngày của cuộc sống, phản ánh hiện thực chân thật và sinh động.

Trên thực tế có phong phú các dòng tranh như tranh màu nước, tranh điêu khắc gỗ, tranh lụa, tranh chì, tranh sơn mài và tranh sơn dầu,… Trong đó 2 loại dễ bị nhầm lẫn nhất là tranh sơn dầu và tranh sơn mài bởi chúng có khá nhiều nét tương đồng. Vậy đặc điểm của hai dòng tranh này là gì và làm sao để phân biệt chúng? Cùng Halo Canvas tìm hiểu nhé!

Nét độc đáo của tranh sơn dầu

Giá trị trường tồn của dòng tranh sơn dầu

Sơn dầu là chất liệu dùng cho tranh vẽ được tổng hợp từ bộ màu khô pha với dầu lanh, dầu óc chó hay dầu cù túc. Ngoài kiến thức về hội họa, người họa sĩ tranh sơn dầu còn phải biết nắm bắt kiến thức hóa học, biết cách pha để tạo ra các màu ưng ý.

Tranh sơn dầu láng mịn, hoàn toàn không thấm nước, có độ dẻo dai, bám dính và che phủ cao khi chồng các lớp sơn. Tranh sơn mài và tranh sơn dầu đều không bay hơi nhưng thời gian khô khá lâu, khoảng 2 tuần. Sau đó để hoàn thiện tranh cần phủ lớp vecni bên ngoài để tăng độ bóng và tuổi thọ của tranh. 

Tranh sơn dầu nhìn chung có độ trong, màu sâu và độ bão hòa màu rất cao. Những bức tranh có kỹ thuật sơn tốt và bảo quản hợp lý có thể gìn giữ được gần 100 năm, còn tuổi thọ trung bình của tranh sơn dầu là khoảng 30 năm. Tuy nhiên tranh dễ bị hỏng trong điều kiện độ ẩm và nhiệt độ cao.

Màu sắc trong tranh sơn dầu dường như vô tận. Rất khó để ta nhận ra nét chuyển sắc trong những bức họa sơn dầu công phu. Bức tranh trong, lấp lánh nhờ lớp vecni phủ bên ngoài, lại rất sâu do tầng tầng lớp lớp sơn dầu phủ lên. 

Những dấu ấn của tranh sơn dầu trong dòng chảy lịch sử

Chất lượng và giá trị bức tranh sơn dầu phụ thuộc rất nhiều và trình độ họa sĩ. Các lớp sơn có thể dày như bức phù điêu hay mỏng như lớp màu nước, dễ dàng chuyển đổi tạo ra nhiều sắc thái màu khác nhau.

Vào thế kỷ XV, trào lưu vẽ tranh sơn dầu diễn ra mạnh mẽ tại các nước châu Âu, cụ thể là Ý và Pháp. Lúc bấy giờ sản xuất vải toan canvas trở nên cực kỳ dễ dàng. Ngoài ra các họa sĩ còn vẽ những bức sơn dầu nhỏ lên kim loại, đặc biệt trên những chiếc đĩa đồng.  

Trong suốt thời gian sau, tranh sơn dầu trở thành dòng tranh được yêu thích nhất vùng Bắc Địa Trung Hải. Thế kỷ XVII đến XIX chứng kiến những bức họa sơn dầu nổi tiếng thế giới ra đời, được vẽ bởi các họa sĩ lừng danh như Vincent Van Gogh, Pablo Picasso, Johannes Vermeer hay Leonardo da Vinci.

Dòng tranh sơn dầu thời kỳ này đạt đỉnh cao với rất nhiều bức tranh sơn dầu nổi tiếng như “Đêm đầy sao”, “Mona Lisa”, “Cô gái với khuyên tai ngọc trai”,…

Thời kỳ huy hoàng của tranh sơn dầu Việt Nam

Được biết đến rộng rãi tại Việt Nam theo sự ra đời của trường Mỹ thuật Đông Dương, tranh sơn mài và tranh sơn dầu nhanh chóng chiếm được cảm tình của người dân đất Việt. Lịch sử nước ta chứng kiến hàng loạt họa sĩ sơn dầu lừng danh như Tô Ngọc Vân, Trần Văn Cẩn, Nguyễn Tường Lân hay Bùi Xuân Phái. Một số những bức họa của các tác giả này vinh dự là “Bảo vật quốc gia”, lưu giữ nét độc đáo riêng có về một thời kỳ vàng son của dòng tranh sơn dầu nước nhà.

Nét tinh tế trong tranh sơn mài

Quy trình tạo nên bức sơn mài đẹp mắt

Tranh sơn mài đã có mặt tại Việt Nam từ rất lâu. Các tác phẩm sơn mài được tìm thấy trên dấu tích những ngôi cổ mộ niên đại từ thế kỉ III đến thế kỉ IV trước Công nguyên. Dòng tranh sơn mài truyền thống thường có ba màu nâu, đen và đỏ son. Đến đầu thế kỉ XX, các nghệ sĩ tranh sơn mài đã sáng tạo nên phương pháp vẽ tranh mới là đục đẽo, tạo nên nhiều mảng màu hơn.

Bức tranh sơn mài được thể hiện trên gỗ. Tấm ván gỗ trước khi được vẽ cần trải qua các công đoạn phủ lớp vải – nhựa cây – đất sau đó được đóng giấy cát và cuối cùng là tráng lại bằng nhựa cây nóng, tạo nên một bề mặt vẽ đen mịn sáng bóng với ánh sáng rực rỡ.

Họa sĩ sử dụng các lớp sơn màu nóng để vẽ chồng lớp, tương tự như khi vẽ sơn dầu. Sau đó là hàng loạt bước đánh bóng, rửa tranh lặp đi lặp lại để tác phẩm đạt được chất lượng ưng ý nhất. 

Nét tinh tế riêng có của tranh sơn mài

Đặc sắc trang trí của tranh sơn mài được thể hiện ở chiều sâu khung hình, cảm nhận bề mặt, độ bền của tác phẩm và tính truyền thống bên trong nó. Do vậy, tranh sơn mài đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong trang trí nhà cửa ở Việt Nam do tính độc đáo mà thân thuộc của dòng tranh này. Ta có thể bắt gặp chất liệu sơn mài từ những bức tượng Phật, đồ thờ, đôi câu đối, bức hoành phi,… mang đến sự ấm cúng và trang trọng cho không gian.

Bức tranh sơn mài mang đậm hơi thở cuộc sống nhưng vẫn có nét hoài cổ, đương thời. Các họa sĩ sơn mài tập trung mô tả khung cảnh sinh hoạt thường nhật, hình ảnh người phụ nữ Việt nhẹ nhàng hay đơn giản là say đắm cảnh vật ngay trước mắt. 

Lịch sử phát triển tranh sơn mài Việt Nam

Ngoài chất liệu truyền thống, các nghệ nhân sơn mài đã sáng tạo thành công dòng tranh sơn mài sử dụng tro, vỏ trứng hay mạ vàng, bạc. Những chất liệu này gần gũi với văn hóa Việt Nam, lại giúp người nghệ sĩ lột tả hết được vẻ đẹp bức tranh, đưa cái tôi cá nhân vào trong tác phẩm của họ.

Tranh sơn mài và tranh sơn dầu Việt Nam cùng lúc bùng nổ từ những năm 30 của thế kỷ trước. Sau gần 100 năm phát triển, nền hội họa nước nhà đã chứng kiến biết bao họa sĩ sơn mài tài năng với những bức vẽ vô giá.

Tranh sơn mài và tranh sơn dầu đã và đang đóng vai trò quan trọng trong dòng chảy lịch sử hội họa. Chúng vừa là cầu nối giữa văn hóa Đông – Tây, lại vừa kết nối quá khứ – hiện tại. Hy vọng rằng hai dòng tranh này sẽ còn sản sinh nhiều tuyệt tác hội họa lưu danh đời sau.

Halo Canvas – Thương hiệu tranh trang trí số 1 Việt Nam

• Địa chỉ liên hệ: Shophouse D7 – Ô Số 33 – Khu D Khu Đô Thị Geleximco – Lê Trọng Tấn – Hà Đông – HN
• Số điện thoại: 0869 699 855
• Website: https://halocanvas.com/